Osmanlı Anayasasına Dair

Kanun-ı Esâsî’nin 1909 Tadiline Dair Rapor & Mehâkim-i Şer’iyye ve Hükkâm-ı Şer‘ Kanunu Esbâb-ı Mûcibe Mazbatası

Osmanlı Devleti’ nin tek anayasası olan Kanun-ı Esasî üzerinde 1909 (1325) yılında gerçekleştirilen kapsamlı değişikliklerde etkin rol oynayan bir hukukçu, döneminin çeşitli dergilerinde neşrettiği ilmî makalelerle genç bir İslâm âlimi ve düşünür olarak öne çıkan, II. Meşrutiyet döneminde milletvekili ve bakan olan ve Cumhuriyet döneminde çekildiği inziva yılları boyunca Hak Dini Kur’an Dili isimli tefsirini kaleme alan Elmalılı M. Hamdi Yazır (1878-1942),  XX. yüzyılın ilk yarısında farklı sahalardaki faaliyetleriyle etkili olmuş çok yönlü bir şahsiyettir.

Osmanlı Anayasasına Dair, onun hem 1909 yılındaki Kanun-ı Esâsî tadilatının gerekçelerini ortaya koymak amacıyla kaleme aldığı raporunu hem de Şer’î Mahkemeler Kanunu’nun gerekçelerini ortaya koyduğu mazbatayı içermektedir. Bu iki metin fıkıh tarihi kadar, Türk anayasa düşüncesinin gelişimi açısından da büyük önem taşımaktadır.

Hakkında akademik çalışma bulunmayan, hatta Elmalılı Hamdi Yazır’a ait olduğu dahi pek bilinmeyen bu iki metnin fıkhî, hukukî ve siyasî tarihimiz açısından öneminin anlaşılmasına katkı sağlayacak konuyla ilgili ek metinler ve Elmalılı’nın fıkıh ve siyaset düşüncesine dair geniş bir tahlil de okuyucunun bu iki raporu doğru bir bağlama yerleştirmesini mümkün kılmak üzere kitaba eklenmiştir.