Zengî ve Eyyûbî Dımaşk’ında Ulema ve Medrese

(1154-1260)

Medreseler, İslâm eğitim tarihinin en önemli konularından birisini teşkil etmektedir. Her ne kadar öncesinde mevcudiyeti biliniyor ve medrese denildiğinde akla Büyük Selçuklu veziri Nizâmülmülk tarafından pek çok şehirde kurulan Nizâmiye medreseleri geliyor olsa da medrese modeli 6. (12.) asrın ortalarından 7. (13.) asrın ortalarına kadar hüküm süren Zengîler ve Eyyûbîler tarafından da benimsenmiş ve bu dönemde Bilâdüşşam ve Mısır’da çok sayıda medrese kurulmuştur. Bu dönemde medreselerin sayısında yaşanan artıştan etkilenen şehirlerin başında ise Dımaşk gelmektedir.

Ulemanın Dımaşk’a gelmesine büyük önem veren Zengî ve Eyyûbî melikleri onlar için başta medreselerdekiler olmak üzere çok sayıda mansıb ihdas etmiş, Dımaşk medreseleşmeyle birlikte İslâm dünyasının en önemli ilim merkezlerinden birisine dönüşerek çok sayıda âlime ev sahipliği yapmıştır. Çalışmada, Zengî ve Eyyûbî Dımaşk’ında kurulan medreseler merkeze alınarak, medreselerin ulema ve siyasi güç sahipleriyle ilişkisi incelenmiş, medreselerin özellikle ilmî ve siyasi alanla irtibatı bağlamında ifade ettiği değişimin ortaya konulmasına çalışılmıştır.