Osmanlı Kudüsü

Ortodoks Bir Arap Müzisyenin Anıları 1904-1917

Bu eser, Kudüslü Ortodoks Arap müzisyen Vâsıf Cevheriyye’nin (1897-1973) hatıratının ilk cildini kapsamaktadır. 20. yüzyılın başlarından Osmanlı yönetiminin Kudüs’ten çekilme kararı aldığı 9 Aralık 1917’ye kadar yaşanan gelişmeler sıcağı sıcağına aktarılmakta, şehirde dört asırdır süzülen Osmanlı hilalinin batışına şahitlik edilmektedir.

Okuyucu bu hatıralarda şehrin Müslüman, Hristiyan, Yahudi ve Levanten yerlileriyle, hükümet görevlileriyle ve Ortodoks Rus hacılar gibi dışardan gelen misafirleriyle tanışır. Çocuk oyunlarından düğün ve eğlence alışkanlıklarına, halk ezgileri, enstrümanlar ve sanatçılarıyla müzik hayatına, dinî ritüellerden çarşı pazar ortamlarına ve sağlık hizmetlerine kadar gündelik hayatın akışını yakından gözlemler. İngiliz işgaliyle birlikte yitirilecek olan bir arada yaşama iradesi ve ortak kimliğe vurgu yapan bu hatırat, Kudüs şehir tarihine ilgi duyanlar için belge niteliği taşımaktadır.  

Ağaçların gölgesinde ud çalıp kasidelerden parçalar söylerken tepemizden düşman İngiliz uçakları geçiyordu. 1917 yılının ortalarında, yaz mevsimindeydik. Böyle zamanlarda Ebû Selim amca ayağa kalkarak uçağa hitaben avazı çıktığı kadar “Kurtarın bizi artık! Türklerin istibdadından kurtarın!” diye bağırırdı. Bu, Filistin’in samimi ahalisinin Osmanoğulları’ndan kurtulma arzusunu gösteriyordu. Oysa Britanya’nın ihanet edip ülkeyi Yahudilere sattığını bilmiyorlardı. Sonraları Ebû Selim amca utanarak “Ah keşke asil dinimizin, yani Türklerin idaresi altında kalsaydık!” der oldu.

Kapak fotoğrafı:

Kudüs’te pazar yeri

California Museum of Photography, UC Riverside