Kâdî Abdülcebbâr

Mu‘tezile kelâmının en güçlü temsilcisi olan Kâdî Abdülcebbâr, İran’ın Hemedan bölgesinin Esedâbâd şehrinde dünyaya geldi. Başta kelâm olmak üzere fıkıh, tefsir ve hadis gibi alanlarda kendisini yetiştirdi. Şiî Büveyhî veziri Sâhib b. Abbâd’ın ilgisine mazhar oldu ve bir süreliğine Rey şehrinde başkadılık yaptı. İslâmî ilimlerin çeşitli alanlarında altmış civarında eseri olan Kâdî Abdülcebbâr'ın bu eserlerinin çoğu günümüze ulaşmamıştır. Kelâma dair önemli eserleri ise günümüze ulaşmıştır. Bunlar içinde özellikle Mu‘tezile düşüncesini sistematik olarak günümüze taşıyan el-Muğnî son derece önemlidir. Mezhebin beş esası etrafında tartışılan tüm konulara yer veren ve her cildi müstakil bir konuya ayrılan bu eserin orijinalinin toplam yirmi ciltten oluştuğu kabul edilmektedir. Hicrî V. asra kadar geçen tüm kelâmî tartışmaları özellikle de itizâlî görüşleri ihtiva eden el-Muğnî ilk dönem Mu‘tezile temsilcilerinin görüşlerinin günümüze ulaşmasını sağlayan en önemli kaynaktır.