Ebu Osman el-Cahız

Arap edebiyaçılarının ve Mu‘tezilî din bilginlerinin önde gelen simâsıdır. 150-160 (767-777) yılları arasında Basra’da doğduğu tahmin edilmektedir. Yazdığı eserlerle dönemindeki bilginler içerisinde öne çıkmış ve Abbâsî Halifesi Me’mûn tarafından 200/815 yılında Bağdat’a davet edilmiştir. Câhız, Abbâsîlerin başkentinde resmi bir vazife almak yerine daha ziyade eserlerini kendilerine ithaf ettiği kişilerden aldığı câizelerle hayatını sürdürmeyi tercih etmiştir. Basra ve Bağdat dışında Humus ve Antakya’yı ziyaret etmiş, et-Tâc’ı ithaf ettiği Abbâsî devlet adamı ve şair Feth b. Hâkân’ın (ö. 247 /861) himayesinde Şam’a gitmiştir. Dil ve edebiyat, kelâm, mezhepler tarihi, tarih, siyaset, sanat gibi alanların da aralarında bulunduğu muhtelif konularda ansiklopedik mahiyette çok sayıda eser telif eden Câhız hayatının son demlerini Basra’da geçirmiş, 255/869 yılında doksan beş yaşlarında iken burada vefat etmiştir.