Feyzullah Efendi

1048/1639 yılında Erzurum’da doğan Feyzullah Efendi aynı ismi taşıyan diğer şeyhülislamlardan “Seyyid” lakabıyla ayrılır. Babası Halveti şeyhi Seyyid Mehmed Efendi’dir. Feyzullah Efendi once babası, akrabası Seyyid Abdulmümin ve dayısı Molla İsmail’den ilim tahsil eder. Daha sonar Vani Mehmed Efendi’den ders alır. Hocası Vani Mehmed Efendi’nin saltanat makamınca İstanbul’a davet edilip burada padişah hocalığı yapması Feyzullah Efendi’nin hayatında dönüm noktası olur. Hocasının daveti üzerine Feyzullah Efendi de İstanbul’a gelir (1074/1664). Hocasının padişah huzurunda verdiği derslere katılır, bazen dersi bizzat kendisi verir. 1080/1669’da Şehzade Mustafa’ya hoca tayin edilir. Kısa bir süre sonra kendisine mülazemet verilir ve ilmiyede hızla yükselir. 1090/1679’da Şehzade Ahmed için de hoca tayin edilir. 1098/1687 yılında nakibu’l-eşraflığa tayin edilir. 1099/1688’de yeniçerilerin isyanıyla IV. Mehmed’in tahttan indirilişi ve yerine II. Süleyman’ın çıkışı akabinde şeyhülislamlığa atanır. Kısa bir süre sonra yeniden ayaklanan yeniçeriler Sadrazam Siyavuş Paşa’yı öldürüp Feyzullah Efendi’den padişahlık mührünü alır ve kendisini Erzurum’a sürerler. Burada kaldığı yedi yıl boyunca tedrisat ve eser yazmakla meşgul olur. 1106/1695 yılında vaktiyle hocalığını yaptığı Sultan Mustafa tahta çıkar. Feyzullah Efendi, sultanın isteği üzerine Edirne’ye gelir ve kısa süre sonra şeyhülislamlığa getirilir. Yaklaşık dokuz yıl süren ikinci şeyhülislamlığında oğullarına henüz küçük yaşlarda büyük payeler verir. 1115/1703’te çıkan ve Edirne Vakası olarak tarihe geçen isyan neticesinde oğlu Fethullah Efendi ile birlikte işkenceyle öldürülür.