Budinli

Budin’in 1686 tarihindeki düşüşüne şahitlik eden, yüzlerce insanın kılıçtan geçirildiği bir katliamdan –muhtemelen yüzerek Tuna’yı geçebildiği için- canını güçlükle kurtardığı anlaşılan müellif risalesinde ismini vermemektedir. Hayatı hakkında detaylı malumat elde edemediğimiz müellifin risalesini Sultan II. Ahmed’e ithaf etmesi dolayısıyla 1691 yılında hayatta olduğu anlaşılmaktadır. Arapçaya –klasik şiirlerden, özlü sözlerden istişhadda bulunacak seviyedeki- hâkimiyeti, ayet ve hadislere -üstelik kimi zaman hadisleri yorumlamak suretiyle- başvurması ilmiye mensubu/kökenli olduğunu göstermektedir. Risalesinin ilimle ilgili kısmında bir topluluk olarak ulemâya dair verdiği bilgilerde kendini de bu topluluğa nispet ederek görüşlerini aktarması da bu mensubiyete delalet etmektedir. Askeriyeyle ilgili dile getirdiği hususların önemli bir kısmının kendi gözlemlerine dayanıyor olması dikkate alındığında onun orduda/garnizonlarda görev yapan duâgû-duâhân, vâiz yahut benzeri dinî vazife icra eden görevlilerden birisi olma ihtimali de söz konusu olmaktadır. Özellikle kahvehane, duhân, satranç ve tavla gibi “lehviyyat” başta olmak üzere toplumun hemen her kesiminin dini yaşamında görülen aksaklıklara getirdiği eleştiriler Kadızâdeliler hareketiyle irtibatlı olabileceğini de düşündürmektedir.