Halil Halid

İlmiye sınıfına ve tasavvuf çevrelerine mensup bir ailenin ferdi olan Halil Halid (1869-1931), daha çocukken babasını kaybetmesi üzerine İstanbul’a amcasının yanına yerleşir. Önceleri Küçük Ayasofya’da bir medreseye devam eder ve daha sonra Hukuk Mektebi’ne girer. Mezuniyetini müteakip Ebüzziya Tevfik’in yanında çalışmaya başlar. Çalkantılı bir gençlik döneminden sonra ailevi meseleler ve hürriyet taraftarlığı nedeniyle dönemin siyasi atmosferinde barınamayacağını düşünerek 1894 yılında İngiltere’ye firar eder ve 1911 yılına kadar bu ülkede yaşamını sürdürür. Bu süre zarfında bir yandan rejim muhalifi olmasına karşın Londra’daki Osmanlı sefaretinde vazife alır, diğer yandan “Cambridge’de görevli ilk Türk hoca” unvanıyla bu okulda Türkçe dersleri verir. 1909 -1911 yılları arasında Sırat-ı Müstakim (daha sonra Sebilürreşad) dergisinde makaleleri neşrolunur. Kendisine daha önceden teklif edilmiş olan Ankara mebusluğunu, İngiltere’deki şartlarının uygun olmasıyla birlikte kabul ederek, Nisan 1912’de yapılan seçimlerle İttihad ve Terakki Fırkası’nın Ankara mebusu olarak Meclis-i Meb’usan-ı Osmani’ye girer. Bu dönem içerisinde Encümen-i Maarif Reisliği yapar. Meclisin 4 Ağustos 1912 tarihinde feshedilmesi üzerine siyasi hayatı sona erer. Eylül 1913-Mayıs 1914 yılları arasında Bombay’da Başkonsolos olarak görev yapar. Birinci Dünya Savaşı ve mütareke yıllarını Almanya’da geçirir ve gazetecilik mesleğini sürdürür. 1922-1930 yılları arasında İstanbul Darülfünunu’da muallim olarak görev yapar. Bir müddettir yakalandığı zatürree hastalığının daha da kötü bir hal alması üzerine dostu Said Halim Paşa’nın oğlu ve talebesi Mısırlı Halim Bey tarafından sıcak havanın iyi geleceği düşünülerek Kahire’ye götürülür. Tedavisine bir müddet hastanede devam edilir; ancak durumunun ağırlaşması üzerine memleketine dönmek ister. Doktorlarının da müsaade etmesi üzerine deniz yoluyla İstanbul’a gelir ve bir gün sonra 29 Mart 1931’de vefat eder.