Siyasî Nasihatname

Abbâsi Veziri Tahir’den Oğlu Abdullah’a

Bu çalışma Abbâsî veziri Tahir b. Hüseyin’in (v. 207/822) Rakka ve Mısır valisi olan oğlu Abdullah’a (v. 230/844) yazdığı mektup çerçevesinde gelişen bazı metinleri konu edinmektedir. “İdarecinin sahip olması gereken olumlu nitelikler ile idaresini dayandırması öngörülen temel dinî/ahlâkî ilkeleri” ele alan siyasî nasihatnâme literatürünün ilk örneklerinden birisi olan bu mektup, 18. yüzyıl Osmanlı Devleti şeyhülislâmlarından Damadzâde Ebu’l-Hayr Ahmed Efendi tarafından Arapça olarak şerh edilerek III. Ahmed dönemi sadrazamı Nişancı Mehmed Paşa’ya takdim edilmiştir. Bu şerh, ilmiye mensubu Mehmed Selim Efendi tarafından aynı dönemde Osmanlı Türkçesine tercüme  edilmiştir.

Siyasî Nasihatname mektuba telif, şerh ve tercüme vesilesiyle müdahil olan şahısların hayat hikayeleri ile mektubun muhtevasını tahlil eden bazı değerlendirmelerden müteşekkil bir giriş bölümü ile mektubun şerh ve tercümesinin muhtelif yazma ve matbu eserlerle mukayeseli olarak tahkikli neşirlerinden oluşmaktadır.

Mektubun kaleme alındığı 206/821 yılı İslâm dünyasında değişik ilimlere ait telif eserlerin ortaya çıkmaya başladığı teşekkül dönemine denk geldiğinden bu mektubun, kendisinden sonraki İslam siyaset düşüncesi literatürünü derinden etkileyen bir “kurucu metin” olarak görülmesi mümkündür.

“Aklî siyaset hakkında gördüğüm en güzel metin budur."
İbn Haldûn (v. 808/1406)