Osmanlı Hukukunda Fetva

Osmanlı tarihi araştırmalarında Osmanlı fetvasının önemli bir kaynak olduğunda şüphe yoktur. Buna rağmen Osmanlı fetvası üzerine yeterli çalışma yapılmadığı ve hâlâ birçok meselenin aydınlığa kavuşturulmadığı görülmektedir. Bu noktada bir boşluk doldurmak üzere Bilim ve Sanat Vakfı’nda Türkiye Araştırmaları Merkezi ile Medeniyet Araştırmaları Merkezi’nin ortak çalışması sonucu 6-7 Kasım 2010 tarihlerinde Osmanlı’da Fetva ve Fetva Mecmuaları başlıklı bir atölye çalışması düzenlenmişti. Bu kitapta yer alan yazıların altı tanesi bu atölyede sunulan tebliğlere dayanmaktadır. Bunların dışında Osmanlı fetvasına dair daha önce neşredilmiş, literatüre önemli katkıda bulunduğu düşünülen bazı yazılar iktibas edildi.

• Uriel Heyd: “Fetva Müessesesinin Bazı Tezahürleri (III Levha ile Birlikte)”
• Norman Calder: “İbn Âbidîn'in Ukûdü resmi'l-müftî Adlı Risalesi”
• Süleyman Kaya: “Vekâlet Akdine Dair Bir Tartışma Bağlamında Osmanlı Döneminde Fetvanın Müftâ-Bih Hâle Geliş Süreci”
• M. Macit Kenanoğlu: “Osmanlı Devleti'nde Kanun-Fetva İlişkisi ve Örfî Fetva Kavramı”
• Mehmet İpşirli: “Osmanlı Fetvaları Üzerine Değerlendirmeler ve Bazı Örnekler”
• Emine Arslan: “Osmanlı Dönemi Nukûllü Fetva Mecmuaları ve Özellikleri”
• Fethi Gedikli: “Osmanlı Mahkemesinde Fetva Kullanımı ve Fetva-Kaza İlişkisi”
• Nâsi Aslan: “İslâm-Osmanlı Hukukunun Oluşumunda Fetva ve Kaza Münasebeti”
• Haim Gerber: “Hukuk Sisteminde Fetva”
• M. Macit Kenanoğlu: “Responsanın (Yahudi Fetvaları) Osmanlı Hukukundaki Yeri”
• Ali Himmet Berki: “Osmanlı Türklerinde Yüksek İfta Makamı”
• Hülya Canbakal: “Birkaç Fetva Bir Soru: Bir Hukuk Haritasına Doğru”
• Abdullah Ceyhan: “Osmanlı Devri Müderris, Kadı ve Fetva Eminlerinden Gedizli Hafız Mehmed Efendi”
• Şükrü Özen: “Osmanlı Dönemi Fetva Literatürünün Dönem,  Coğrafya ve Mezhep Farklılıkları Açısından Mukayesesi”
• Seda Örsten Esirgen: “Osmanlı Hukuk Tarihi Kaynağı Olarak Fetva Mecmuaları”
• Süleyman Kaya: “Osmanlı Fetvası Üzerine”
• İsmail Cebeci: “İngilizce Literatürde Osmanlı Dönemi Fetva Çalışmaları”
• Muharrem Kılıç: “Osmanlı Fetva Literatüründe Gayrimüslimlere Tanınan Din ve İbadet Özgürlüğü: Fetâvâ-yı Ali Efendi Örneklemi”
• Wael B. Hallaq: “Bir Osmanlı Reform Öncüsü: Örf ve Hukuki Değişim Üzerine İbn Âbidîn”
• Süleyman Kaya: “Osmanlı Örneğinde Fetvada Süreklilik ve Değişim”