Doğa ve İstidâd

İbn Sînâ’da Türleşme ve Bireyleşim

İbn Sînâ’nın (ö. 428/1037) yeryüzünde türsel ve bireysel çokluğu nasıl açıkladığı sorusuna odaklanan bu çalışma, bu sorunun cevabını, filozofun istidâd ve mahiyet teorileri bağlamında aramaktadır. İbn Sînâ, türsel çokluğu “birincil istidâdlar” üzerinden açıklarken, nesnenin meydana gelmesi sonrasında ortaya çıkan her türlü özelliğin zeminine ise “ikincil istidâdlar”ı yerleştirmektedir. Bu bağlamda İbn Sînâ’nın türsel anlamın bireyler üzerinde gerçekleşmesi ile bireylerin her birinin sergilediği özellikler alanına ilişkin açıklamayı birleştirdiği, tutarlı ve bütünlüklü bir yaklaşım ortaya koyduğu görülmektedir. Diğer yandan o, mahiyet teorisi sayesinde bireylerin taşıdığı özellikleri mümkün kılacak “bireye özgü bir kendilik” kabulüyle özelliklere indirgenme tehlikesinden uzak bir bireyleşim teorisi geliştirmiştir.