Eric Broug süslemelerimizi araştırmış, yazmış

“İslam mimarî zihniyetinin süsleme boyutunun temeli nedir” diye sorsam kaçımız bu soruya “budur” ya da “şudur” diye cevap verebiliriz ki? Başına İslam getirilmiş tamlamalara karşı elbette dikkatli olmak lazım ve İslam mimarisi yerine Müslümanların mimarisi demek daha doğru. Şimdi devam edelim: Müslümanların mimarisiyle süslenmiş mekânlarda yaptığımız ibadete anlam katmak için irade edilen süslemelerle de insan teki ilgilenmiyor değil. Kim bir camiyi gezmiş de oradaki süsleme öğesi onun dikkatini çekmemiş?

Bugün İslam olan her yerde süsleme ile karşılaşmamız mümkün. Bu süsleme bize ait ama bugünün üretimi olan bir süsleme değil. Kalan, emanet edilen bir süsleme. Hatta bazılarımızın gözünde “ne gerek var?”a kadar götürülen anlamsız bir uğraş.

Geçmiş zanaatkârlar, uygulamalı geometri bilgisine sahipti

Eric Broug süslemenin gereksizliğine inanmadığından olsa gerek, süslemeleri anlamaya yönelik bir eser kaleme almış: İslam Sanatında Geometrik Desenler. Eric Broug, Müslümanların sanat ve mimari anlayışı üzerine çalışan bir isim. Bu sanat anlayışının çağdaş üretimi için “Broug Atelier for İslamic Architecture, Arts and Crafts” adlı bir kurumun işletmecisi.

Müslüman sanat ve mimari anlayışının en tanınan görsellerinden biri de desenlerin oluşturan geometrik birleşimler. Broug, bu geometrik desenleri anlamaya yönelik bir okuma gerçekleştiriyor çalışmasında. Ona göre geçmiş zanaatkârlar, uygulamalı geometri bilgisine sahipti. Bir daireyi iletki olmadan on ikiye bölebilecek bilgiye sahiptiler. Caminin kubbesindeki büyük bir geometrik desen, bu bilgi sayesinde ustalar tarafından kolaylıkla inşa edilebiliyordu.

Kitabın yazarı, pergeli ve cetveli bir kenara koyarak bir parça ip ile bir binanın tam ölçekli kat planını çıkarmanın mümkün olduğunu söylüyor. Yazara göre Müslüman sanat ve mimari anlayışının temel özelliği sıralama ve uyum. Bir duvar figüründe hem birbiriyle bağlantılı desenler hem de birbirinden bağımsız desenler yer almaktadır.

Yeniden üretim süreci için önce haberdar olmak gerek

Klasik Yayınları’ndan çıkan İslam Sanatında Geometrik Desenler kitabı üç bölümden oluşuyor: Birinci bölümde temel bilgiler üzerinde duruluyor. Bir karenin, altıgenin, beşgenin ya da bunlardan oluşabilecek birleşimlerin nasıl meydana getirileceği örneklerle anlatılıyor. İkinci bölümde tasarım süreçleri veriliyor, 19 mimarî yapıdaki kesitler alınarak örnekler veriliyor.

Kitaba ayrıca örneklerin yer aldığı interaktif bir CD eklenmiş. CD’nin içinde seçebilmek için duvar kağıtları, tasarım süreçlerini gösteren bir anlatım ve örnek desenler yer alıyor.

İslam’la ilgili olan her şey bizim derdimiz olmalı. Yeniden bir üretme sürecinin meydana gelmesi için önce haberdar olmak lazım. Haberdar olmak için merak eden bir mizaç lazım. Çizim diye bir derdi olanlar için önemli gördüğüm bu eser okuyucularını bekliyor.