Elmalı pınarında kaynayanlar

Elmalılı M. Hamdi Yazır… Hak Dini Kur’an Dili başlıklı hacimli tefsirin adını duyanlar Hamdi Yazır ismine de yabancı değil. Ama bu âlimin ilmî kuvvetini sadece zikredilen çalışmadan ibaret görmek ne derece doğru? Tabii, soruya, “Sadece söz konusu eseri bile onun kapasitesini ve ilmî değerini göstermesi açısından yeterlidir.” diye çıkışanlar olabilir. Burada kastedilen mevzunun değinilen boyutundan ziyade bir âlimi hakkıyla bilmek ve onun ilim dünyasından olabildiğince çok nasiplenmek. İşte Klasik Yayınları’nın İslâm Medeniyeti Araştırmaları dizisi kapsamında neşrettiği “Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Makaleler/ Din- Felsefe- Siyaset-Hukuk” bahsedilen kaygıları gidermeye matuf bir kitap. Cumhuriyet devrinin en etkili ve sözü sayılan ilim erbabı ve müfessirlerinden kabul edilen Elmalılı merhumun Sebilürreşad ve Beyânülhak dergilerinde yayımlanan makaleleri çalışmanın özünü teşkil ediyor. İkinci Meşrutiyet’in akabinde (1908) neşredilmeye başlanan ve meşhur Hak Dini tefsirini yazdığı yıllara kadar devam eden bir silsile var burada. Dönemin siyasî havası kadar, bunu İslâmi esaslar lehine etkileme niyeti de kendini gösteriyor yazılarda. Yine ramazan hilâlinin ispatı, donanmaya yardımın zekât yerine geçip geçmeyeceği, Mecelle’ye yöneltilen eleştirilere verilen cevaplar gibi fıkhî konular, bir bütün hâlinde İslâm dinini tanıtan ve modern eleştirilere karşı müdafaa eden metinler, felsefî denemeler, Doğu ve Batı’dan tercüme edilen parçalar da Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Makaleler’in muhtevasında yer alıyor. Nihayet bazı makale başlıklarını vererek konuyu hitama erdirelim: “Hutbe-i Peygamberî”, “Va’z”, “Ulûm-i İslâmiye- Âleme bir Nazar”, “Siyaset-i Medine”, “Saâdet-i Hakîkiye”, “Makale-i Mühime”, “İslâmiyet’le Medeniyet-i Cedîde Birleşebilir mi?”, “İslâmiyet ve Hilafet ve Meşihat-ı İslâmiye”, “31 Mart- Meclis-i Mebûsan’da”, “Hakk-ı Tefsir ve Hukuk-ı Padişahî”, “Diplomaside Diyanet Manevralarının Âkıbeti”, “Dinimiz, Devletimiz”, “Müslümanlık Mâni-i Terakki Değil, Zâmin-i Terakkidir”, “İlhad Ne Büyük Cehalettir!”